--> Archiwum Forum
wolfen3741 [ Herr Oberst ]
Forum CM: Sparta i dwóch króli
Wiem że to tematy na forum kręcą się głównie wokół II wś., ale może znajdzie się również ktoś zainteresowany starożytnością :). No więc tak sobie ostatnio przeglądałem teksty traktujące o Starożytnej Grecji i zainteresowała mnie sprawa, iż Sparta posiadała 2 króli. Niestety temat został potraktowany dosyć pobieżnie, w sumie zostało powiedziane tylko to, iż wywyodzili się oni z dwóch różnych dynastii, zajmowali się wojskiem (podczas wojny jeden jechał na wojnę, a drugi zostawał w mieście), sprawami sędziowskimi itp. Ciekawi mnie jednak jak wyglądało to w praktyce, bo wiadomo nie od dziś, że 2 ludzi mających identyczne poglądy na wszystkie sprawy jeszcze nie było, więc w jaki sposób rozwiązywali oni problemy dot. różnicy zdań (monetą chyba nie rzucali ;) ).
PS: Kiedyś obiło mi się o uszy państwo (państwa?) w którym władza spoczywała w rękach klasy rządzącej, jednak w chwili zagrożenia (np. wojny) wprowadzano na pewien okres tyranię, wybierano jednego człowieka, który bez wzg. na wszystko miał rozprawić się z niebezpieczeństwem, po czym wszystko wracało do porządku (przynajmniej w teorii). Orientuje się ktoś o jakie państwo może chodzić?
Buczo. [ Bradypus variegatus ]
Starozytnikiem napewno nie jestem, ale konfliktu w Sparcie raczej nie było gdyż jeden król jak napisałeś zajmował się gospodarką a drugi wojną więc nie wchodzili sobie w kompetencje. Pozatym często byli również parą w życiu prywatnym więc pewnie wszelkie spory załatwiali w zaciszu domowym ;) A co do drugiego pytania... może nie w tak skrajnej formie jak to napisałeś ale tak robiono za czasów republiki w Rzymie. Wybierano dyktatora bodajże na 6 miesięcy i po załatwieniu sprawy senat, konsulowie itp. wracali do rządów.
Buczo. [ Bradypus variegatus ]
A pozatym w Sparcie była jaka taka demokracja gdyż królom doradzała rada starszych czyli geruzja która jako niby rząd przedstawiała projekty ustaw wszystkim obywatelom Sparty niby pod głosowanie jednak tak naprawdę to zwykli obywatele mieli niewiele do gadania (skąd my to znamy :P).
wolfen3741 [ Herr Oberst ]
Hehe pełnoprawnych obywateli w Sparcie było jak na lekarstwo, a większość i tak była na wyprawach wojennych, a ponieważ rządzić ktoś musiał więc, jak już wspomniałeś, pozostawała tylko rada starszych :)
Pejotl [ Senator ]
Około 700 pne kształtuje sie ustrój Sparty (tzw. Wielka Retra) będący według legendy dziełem Likurga, a w rzeczywistości wynikiem wielowiekowego rozwoju: dwóch królów (głównie nadzór nad wojskiem), 28-mio osobowa Rada Starszych (geruzja) oraz zgromadzenie ludowe (apella). Rada starszych ma prawo weta wobec zgromadzenia. Później stworzono Eforat - Pięciu Eforów, wybieranych przez zgromadzenie kieruje polityką wewn i zewn.
Podzieleni na 3 fyle Spartanie zyją w meskich wspólnotach. Od 7-go roku życia wychowywani przez państwo, od 20-go do 30-go roku życia tworzą wspólnoty wojowników, starsi sa zobowiązani do uczestnictwa we wspólnych posiłkach. Spartanie utrzymuja sie z niezbywalnych działek ziemi - mają prawo do połowy plonów, drugą połowę otrzymują uprawiający ją heloci. Heloci są rygorystycznie nadzorowani.
Periojkowie to mieszkańcy około 100 osad w Lakonii i Messenii zobowiązani do służby wojskowej ale bez prawa udziału w zgromadzeniu.
Liczba pełnoprawnych Spartan nigdy nie przekraczała 9000.
Sparta od 640 roku pne wkroczyła na drogę izolacji. Funkcje pieniądza pełniły sztaby żelaza.
klod____ [ Generaďż˝ ]
troszke rozwinmy wypowiedz pejotla ;)
W VIII wieku p.n.e. Likurg złamał potęgę arystokracji i przeprowadził reformę rolną przez podział ziem na 9000-10000 działek (teoretycznie jedna dzialka przypadala na jedego obywatela, posiadanie tego nadzialu bylo wyznacznikiem pelni praw politycznych, w praktyce wystepowalo silne zjawisko koncetracji wlasnosci ziemskiej i liczba pelno-prawnycjh obywateli oscylowala w okolicy 2000-3000 - czasem nawet spadajac do liczby 700 !!!) odpowiadających liczbie spartiatów. Historia Sparty to wzasadzie okrysy reformowania - nacjonalizacji ziemi w celu podniesienia liczby obywateli i okresy pomiedzy kiedy nastepowala powolna koncetracja wlasnosci). Po podboju ościennych państewek i utworzeniu przymierza wojskowego (Związek Peloponezki). Sparta stała się pierwszą potęgą militarną na Peloponezie. Pełnoprawnymi obywatelami , równymi w prawach i wychowywanymi głównie na przyszłych żołnierzy, byli tylko spartiaci, potomkowie zwycięzkich Dorów. Wolnością cieszyli się też następcy dawnych, podbitych Achajów, periojkowie. Zajmowali się on handlem, rzemiosłem, uprawą roli, musieli uczestniczyć w wojnach i płacić podatki. Nie przysługiwały im żadne prawa polityczne.
Spartiaci dzielili się na trzy fyle rodowe, które potem ustąpiły miejsca państwowemu podziałowi na pięć, czyli pięć zespolonych ze sobą wsi. Dawną, nieograniczoną władzę królewską przejęło dwóch królów, z rodów Agiadów i Eurypotydów. Dziedziczną swą władzę sprawowali oni dożywotnio; w VI wieku pozostały im tylko obowiązki składania publicznych ofiar religijnych i rozstrzygania spraw cywilnych. Jeden z nich w czasie wojny sprawował naczelne dowództwo przy pomocyeforów jako organu doradczego. W praktyce jednak sila wladzy krola zalezala od jego osobistych zdolnosci - pattrz "komunizujacy" krol Agis, Kleomenes (ozeniony po smierci Kleomenesa z zona Agisa oraz pozniejszy kontynuator ich kierunku politycznego Nabis - wszyscy opierali sie na niezadowoleniu najbiedniejszych warstw spolecznych), ktory nie dosc ze zagarnal pelnie wladzy w Sparcie - poslugujac sie haslem kasacji dlugow, i refoirmy rolnej - niemal udalo mu sie "zjednoczyc" cala grecje ;) Pełnię władzy w państwie sprawowali arystokratyczni eforowie. Wybierani na Zgromadzeniu Ludowym-na jeden rok-w liczbie pięciu, prowadzili politykę zagraniczną i wewnętrzną, zarządzali skarbem, sprawowali niektóre czynności sądownicze, przewodniczyli geruzji i apelli. W czasie wojny jeden z eferów kontrolował wojskowe posunięcia króla. Żadnej odpowiedzialności za swe rządy nie ponosił. W V-IV wieku reprezentowali ustrój oligarchiczny. Da sie zauwazyc sporo podobienstw miedzy ustrojem Sparty a ustrojem Republiki Rzymskiej.
Rada Starców dawna rada przyboczna króla, składała się z 28 obywateli, którzy przekroczyli 60 rok życia, i dwóch królów. Wybierani byli przez apellę spośród arystokracji. Rozpatrywali pod przewodnictwem królów sprawy karne, przygotowywali wniosek co do polityki zewnętrznej i wewnętrznej na apellę. Zbierali się raz w miesiącu.
Zgromadzenie Ludowe- składało się ze wszystkich spartiatów, którzy ukończyli 30 rok życia; w V wieku p.n.e. liczyło około 6000. Apelli przewodniczyli eferowie. Apella przyjmowała lub odrzucała bez dyskusji wnioski geruzji tak w sprawach polityki zewnętrznej i wewnętrznej, jak i dotyczące wyboru eferów czy gerontów. Nie miała inicjatywy ustawodawczej.
Sgt.Luke [ Konsul ]
Dwóch króli w Sparcie wzięło się z sporu jaki kiedyś wybuchł wśród dwóch rodow arystokratycznych. Chcąc uniknąć zniszczenia Sparty przez wojnę domową powierzono dziedziczną władzę przedstawicielom tychże rodów. No i tak się to ciągnęło przez wieki, ale władzę królów powoli ograniczano, jednakże dysponowali oni cały czas władzą nad wojskiem (wahadłowo, tj. jeden szedł na wojne a drugi rządził polis tyle że na zmianę).
Tyrania tymczasowa występowała we wczesnym ustroju republikańskim Rzymu (urząd Dyktatora), jak i w Atenach tyle że w formie ograniczonej tyranii (urząd Strategosa).
klod____ [ Generaďż˝ ]
Luke>> precyzyjniej rzecz ujmujac to sparta powstala z dwuch osad
wodzowie tych dwu osad to protoplasci Agiadów i Eurypotydów
Sgt.Luke [ Konsul ]
klod --> noooo... chyba masz rację :D Zapomniałem co było przyczyną tego sporu... Thx za odświeżenie pamięci!!
klod____ [ Generaďż˝ ]
co do sporu o ktorym piszesz- wiesz on moze byc rownie "historyczny" co romus i romulus ;)
Sgt.Luke [ Konsul ]
klod--> no cóż tu też masz rację, ale spór był pomiędzy łączonymi osadami (a raczej władcami tych osad), więc może to być równie mitologiczne co historyczne
a wiesz że z Troją to też myślono że to tylko fajna opowiastka? I co się teraz okazuje? Że ta opowiastka miała prawo na czymś bazować... :)
Sgt.Luke [ Konsul ]
chodzi mi oczywiście o Homerową "Iliadę" w ostatniej linijce