rymy, rytmy i tonacje...niewielkie definicje

17.05.2004

09:30

[1]

hola' [ koniczynka ]

rymy, rytmy i tonacje...niewielkie definicje

jesliiktos z was potrafi zdefiniowac te terminy to bede bardzo wdzieczny.
dziekuje z góry.paap

EwUnIa_kR [ Legend ]

google.pl:)

Informacje ogólne
Rym, powtarzanie identycznych lub podobnych (zbliżonych) zespołów zgłoskowych zajmujących ustaloną pozycję w obrębie wersu lub zdania (w prozie poetyckiej). Powtarzające się układy zgłoskowe występują jako komponenty rymowe. Rym jako zasada współorganizująca system wersyfikacyjny ustalił się w łacińskiej poezji okresu średniowiecza (antyczny wiersz iloczasowy nie był rymowany), co wiązało się z przejściem do metryki akcentowo-sylabicznej.

Przez wiele stuleci rym utożsamiany był z wierszem, stając się powszechnie zauważaną cechą poezji, mimo że istniały także tzw. wiersze białe (nierymowane). W Polsce wiersze były rymowane od początku istnienia poezji.

Rodzaje rymów
Wyróżnia się: rymy żeńskie, posługujące się akcentem paroksytonicznym, nieodłączne od wiersza sylabicznego, np. "woda - uroda".

Rymy męskie, oparte na akcencie oksytonicznym, właściwe wierszowi sylabotonicznemu, jak "zew - krew".

Rymy daktyliczne, w języku polskim rzadkie, związane z akcentem proparoksytonicznym: "zakochać się - rozszlochać się".

Wymienia się także: rymy bogate, obejmujące wiele współbrzmień głoskowych, np. "piąstkom - cząstkom".

Rymy głębokie, wychodzące poza granice ustalone przez miejsce akcentowanej samogłoski, jak: "łabędzie - to będzie", "głębie - gołębie".

Rymy dokładne (pełne, ścisłe) cechują się zupełną identycznością głoskową (dopuszczalne są jedynie niewielkie odchylenia) - w przeciwieństwie do niedokładnych (przybliżonych), opartych na powtarzalności tylko niektórych głosek, jak asonanse (podobieństwo samogłosek, np. "powróz - gotów") oraz konsonanse (podobieństwo spółgłosek, np. "gong - gang").

Układy rymów
W wierszu układ rymów pełnił w tradycyjnej poezji istotną rolę, przy czym najważniejsze były rymy końcowe (w zakończeniu wersu), choć występowały również rymy wewnętrzne: Posępny, ciężki los • naszego pokolenia./ Za ciosem bije cios • w czarowny gmach złudzenia. (Z. Przesmycki, Posępny ciężki los...). Miejsce rymu w zwrotce przesądzało niekiedy o przynależności gatunkowej wiersza (sonet, triolet).

Rym może występować w układzie parzystym (dwa kolejne wersy mają ten sam rym), przeplatanym (krzyżowym), okalającym (identyczne rymy na początku i końcu zwrotki). Wyróżnia się także rymy gramatyczne (takie same końcówki gramatyczne wyrazów, np. "różami - dziewczynami") oraz niegramatyczne (wyrazy różniące się formą gramatyczną, jak "cały - chwały").

Rymy banalne (tzw. "częstochowskie", zbyt często używane, np. "dal - żal") oraz rzadkie, wyszukane, trudne i egzotyczne. Rym pełni funkcję wierszotwórczą, instrumentacyjną i semantyczną (znaczeniową). W poezji współczesnej rymy mają mniejsze znaczenie niż w tradycjonalnej, w wielu zaś jej przejawach (m.in. twórczość T. Różewicza) zupełnie nie występują.